VALOUCA OU BALOUCA
Certo é que, ao longo da historia, os amanuenses ou
escribáns manexaron os nomes propios (topónimos, xentilicios) á sua maneira.
Tampouco daquela había normas ortográficas que puidesen aplicar aos seus
escritos. Así que chegamos a pensar e dicir hoxendía que "para os nomes
propios non hai regras ortográficas".
Comprobamos, tocante a segunda forma deste topónimo, que
encontramos un Balocos en Moeche. Balocas, en Ribadavia. Balocás e Balocales,
en Santiso. Lugares ben distantes entre sí. Quizáis debido a esas prácticas documentais
comentadas anteriormente ou porque acaían ao significado polo que daquela foron
creados. Porén encontramos as formas baloco/a no Diccionario Estraviz como palabras de uso cotián.
Pasamos agora a estudar a forma Valouca. E temos referencias
históricas interesantes. Xa que o termo "valocos" utilízouno o Pai
Sarmiento con significado de "barranquito o zanja que abren las aguas en
una tierra". No portugués do sul comprobamos a existencia da palabra
"valoca" con significado de "sulco aberto polos aluvións dun
terreo”, aporte de Manuel de Moraes, que o recolle Joan Corominas como posible
derivado do latín "vallum". Hoxendía para o profesor Edelmiro Bascuas sería
máis coherente o vencellamento destes "valocos" a un valor
hidronímico. Así descubrimos no Diccionario Estraviz os termos "valoca"
e xa a definitiva "valouca", cos significados de "pequeno
vale/valado, corga, vaguada". E tamén aparece no Prontuário Prático do Dr. Carlos Durao.
Analizando a
orografia e toponimia da contorna, observamos que este pequeno lugar
barquense encóntrase nas proximidades do
soterrado arroio Cigueño, segue a recibir o nome de Rúa da Valouca e no seu
camiño conflúe coa Rúa dos Muiños.
Sería ben establecer un topónimo unificado ao respecto
porque xa vai derivando cara a outras formas, como Balorca, que se vai afastando ainda
máis da fórmula orixinal. Se tedes alguna dúbida ao respecto, preguntade aos
petrucios do lugar, que aínda conservan lembranzas de cando o arroio era “O
Arroio”. E para ilustrar o post, deixámosvos unhas imaxes de cómo era esta zona na década dos 60, do meu cartaz familiar, e cómo é na actualidade, foto tirada de Google Maps.
Carlos Prieto Rodríguez
BIBLIOGRAFÍA
Edelmiro Bascuas López “Val e outros derivados da raíz
indoeuropa wel-“
https://lusografiacarlosdurao.blogspot.com/
Diccionario Estraviz.
